Tại Sao Nước Anh Không Dùng Đồng Euro?

Trước hết chúng ta cần có một số hiểu biết cơ bản về đồng euro.

Đồng Euro là gì?

Euro là đồng tiền chính thức của 19 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu bao gồm: Áo, Bỉ, Cyprus, Estonia, Phần Lan, Pháp, Đức, Hy Lạp, Ireland, Ý, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Hà Lan, Bồ Đào Nha, Slovakia, Slovenia và Tây Ban Nha. Các vùng kinh tế và địa lý sử dụng đồng euro được gọi là Eurozone.

Những người ủng hộ  đồng tiền chung châu Âu tin rằng việc áp dụng một đồng tiền chung duy nhất trong hệ thống kinh tế châu Âu sẽ làm giảm rủi ro tỷ giá hối đoái cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư và các tổ chức tài chính. Họ cũng cho rằng một đồng tiền với sự ủng hộ của các nền kinh tế khu vực đồng euro có thể cạnh tranh tốt hơn với đồng đô la Mỹ và những đồng tiền mạnh khác trên thế giới.

Còn với những ai phản đối hệ thống đồng euro, họ  tin rằng có quá nhiều quyền lực được tập trung vào Ngân hàng Trung ương châu Âu, nơi đưa ra các chính sách tiền tệ đối với đồng euro, do vậy, làm giảm khả năng của từng quốc gia trong việc phản ứng với các tình hình kinh tế trong nước.

Đọc thêm: Lịch sử và tương lai của đồng Euro

Năm thử nghiệm kinh tế

Khi đồng euro lần đầu tiên được đề xuất sử dụng là hệ thống tiền tệ duy nhất cho Liên minh châu Âu, Thủ tướng Anh Tony Blair đã tuyên bố rằng để Anh có thể sử dụng đồng euro, đồng tiền này cần đáp ứng được “năm thử nghiệm kinh tế” mà nước này đưa ra. Gordon Brown – khi đó là Bộ trưởng Bộ Tài chính đã được ghi nhận là người tạo nên với “năm thử nghiệm kinh tế” này. Năm thử nghiệm kinh tế đó là:

1. Các chu kỳ kinh doanh và cơ cấu kinh tế phải phù hợp để Anh có thể áp dụng lãi suất của đồng tiền chung châu Âu

2. Hệ thống đồng euro phải đủ linh hoạt để Anh có thể đối phó với cả vấn đề kinh tế trong nước và quốc tế.

3. Việc áp dụng đồng euro phải tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và cá nhân đầu tư vào Vương quốc Anh.

4. Đồng tiền chung châu Âu sẽ cho phép ngành dịch vụ tài chính của Anh duy trì được vị thế cạnh tranh quốc tế.

5. Việc sử dụng đồng euro phải thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định và tăng trưởng dài hạn trong vấn đề việc làm.

Nhiều người tin rằng năm thử nghiệm kinh tế trên đã được xây dựng nhằm thiết lập nên các tiêu chuẩn quá cao đến mức việc chuyển từ sử dụng đồng Bảng sang đồng Euro là không thể thực hiện được.

Một số lý do khác

Bên cạnh năm thử nghiệm kinh tế, nhiều người tin rằng lý do chính để Anh không dùng đông euro chính là vì muốn duy trì sự tự chủ trong việc kiểm soát nền kinh tế trong nước, cụ thể là:

Tự chủ trong việc ban hành chính sách tiền tệ:

Vì Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đặt ra các chính sách kinh tế và tiền tệ cho tất cả các thành viên thuộc khu vực đồng euro, các nước này sẽ không có quyền tự đưa ra chính sách phù hợp với tình trạng riêng của mình. Vương quốc Anh đã có thể phục hồi nhanh chóng từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007-2008 là nhờ cắt giảm lãi suất trong nước vào tháng Mười năm 2008 và đưa ra một gói nới lỏng định lượng vào tháng Ba năm 2009. Ngược lại, Ngân hàng Trung ương châu Âu phải đợi cho đến năm 2015 để bắt đầu gói nới lỏng định lượng (bơm tiền mua trái phiếu chính phủ để thúc đẩy nền kinh tế).

Tự chủ trong việc giải quyết các thách thức cụ thể trong nước:

Mỗi nền kinh tế có những thách thức riêng của mình. Với nước Anh, nền kinh tế nước này rất dễ biến động với những thay đổi lãi suất. Do vậy, khi không dùng đồng euro, nước này có thể giữ được mức lãi suất thấp thông qua ngân hàng trung ương Anh Quốc.

Tự chủ trong việc trở thành người cho vay cuối cùng

Nền kinh tế của một quốc gia thường “rất nhạy cảm” với lãi suất trái phiếu Kho bạc. Một lần nữa, các nước không dùng đồng euro lại có lợi trong tình huống này. Họ có các ngân hàng trung ương độc lập có thể trở thành người cho vay cuối cùng cho các khoản nợ của nước này. Trong trường hợp lãi suất trái phiếu tăng cao, các ngân hàng trung ương này sẽ mua trái phiếu và nhờ đó tăng tính thanh khoản trên thị trường. Ngược lại, các nước trong khu vực đồng euro có ECB là ngân hàng trung ương của mình, nhưng ECB không mua trái phiếu của quốc gia thành viên trong những tình huống như vậy.

Tự chủ trong việc đưa ra biện pháp kiểm soát lạm phát

Khi lạm phát tăng lên trong một nền kinh tế, một biện pháp xửa lý hiệu quả sẽ là tăng lãi suất. Anh Quốc và các nước không dùng đồng euro khác có thể làm điều này thông qua các chính sách tiền tệ của cơ quan quản lý trong nước. Tuy nhiên, các nước thuộc Eurozone không phải lúc nào cũng có thể làm vậy. Ví dụ, sau cuộc khủng hoảng kinh tế tại châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu đã tăng lãi suất vì lo ngại lạm phát cao ở Đức. Động thái này đã giúp nước Đức, nhưng các quốc gia thuộc khu vực đồng euro như Ý và Bồ Đào Nha lại phải chịu thiệt hại đáng kể do mức lãi suất cao.

Tự chủ trong việc phá giá tiền tệ:

Thông thường, các quốc gia có thể phải đối mặt với những thách thức kinh tế do các chu kỳ lạm phát cao, lương cao, xuất khẩu giảm, hoặc sản xuất công nghiệp giảm. Những tình huống như vậy có thể được xử lý một cách hiệu quả bằng cách giảm giá trị tiền tệ quốc gia, làm cho các sản phẩm xuất khẩu rẻ hơn và cạnh tranh hơn cũng như khuyến khích đầu tư nước ngoài. Các nước không dùng đồng euro như Anh có thể giảm giá trị đồng tiền của mình khi cần thiết. Tuy nhiên, các thành viên thuộc khu vực đồng euro không thể độc lập thay đổi giá trị đồng tiền này, vì hành động đó sẽ ảnh hưởng đến 19 quốc gia khác. Bên cạnh đó, Ngân hàng Trung ương châu Âu mới là cơ quan kiểm soát việc thay đổi giá trị đồng euro.

Ngoài những lý do trên, cũng cần nói rằng, để được dùng đồng euro, Vương quốc Anh cũng sẽ buộc phải đáp ứng các yêu cầu nhất định (euro convergence criteria) trước khi sử dụng đồng tiền này. Một trong những yêu cầu đó là phải duy trì một tỷ lệ giữa nợ và GDP sao cho có thể giới hạn chính sách tài khóa của Anh. Tính đến năm 2014, Vương quốc Anh mới chỉ đáp ứng được 20% tổng số các yêu cầu để được sử dụng đồng euro.